Betri Banki: Bústaðartørvurin í Føroyum

Bústaðartørvurin og bústaðarprísir hava fylt nógv í miðlunum í langa tíð. Fólkatalið setur støðugt nýggj met, fleiri sigast mangla ein bústað og prísirnir sigast nú vera so mikið høgir, at fólk ikki hava ráð at seta búgv.

Betri Banki hevur í fleiri umførum greinað bústaðarbyruna í Føroyum, sum lýsir, hvussu stórur partur av tøku inntøkuni hjá einum pari við tveimum børnum fer til at fíggja bústaðin. Hendan greining skal síggjast sum eitt íkast frá Betri Banka til kjakið um bústaðartørvin í Føroyum.

Tíverri finnast ikki hagtøl fyri, hvussu nógvar búeindir eru í Føroyum. Hinvegin hava vit fingið til vega hagtøl frá SEV yvir tal av íbindingum (el-mátarum) í teimum ymisku økjunum í Føroyum.

Greiningin er grundað á, at tað er ein búeind per íbinding. Hædd skal takast fyri tí óvissu, sum kann vera knýtt at hesum grundarlagi, tí íbindingar kunnu hava onga ella fleiri búeindir. Havast skal eisini í huga, at henda greining er gjørd uttan at hava tikið atlit til møguliga broytt familjumynstur.

Mynd 1 vísir gongdina í tali av íbúgvum per búeind (íbinding) í Føroyum seinastu 23 árini. Myndin vísir, at trýstið á bústaðarmarknaðinum er økt síðan 2013, men trýstið er tó ikki komið upp á støðið í tíðarskeiðnum 1998-2006.

Árini eftir 2012
Vit hava í greiningini niðanfyri sett sjóneykuna á støðuna í Eysturoynni og Tórshavn, tí tað er ofta í hesum økjum, at vit hoyra um vaksandi bústaðartørv. Sum sæst á mynd 2, er rákið tað sama í Eysturoynni og Tórshavn, sum í Føroyum sum heild. Tó sæst, at tað eru fleiri íbúgvar per búeind í Tórshavn og Eysturoynni samanborið við Føroyar sum heild.

Flestu íbúgvar per búeind eru í Eysturoynni. Talið av íbúgvum per búeind byrjaði at lækka mitt í 00’inum í báðum økjunum, men í 2012 byrjaði gongdin at venda í Tórshavn og tvey ár seinni broyttist gongdin eisini í Eysturoynni. Vit kanna tí nærri, hvussu gongdin hevur verið í árunum 2012-2020.

Mynd 3 vísir akkumuleraða vøksturin á íbúgvum og búeindum í Eysturoynni og Tórshavn í tíðarskeiðnum 2012-2020.

Bæði í Eysturoynni og í Tórshavn hevur fólkatalið verið støðugt vaksandi, men seinastu 3-4 árini eru lutfalsliga fleiri nýggjar búeindir komnar í Tórshavn samanborið við í Eysturoynni.

Mynd 4 vísir lutfallið millum vøksturin í somu økjum. Hetta merkir, hvussu nógvir nýggir íbúgvar eru til hvørja nýggja búeind síðani 2012.

Síðan 2016 hevur talið av nýggjum íbúgvum per nýggja búeind verið hægri í Eysturoynni samanborið við Tórshavn. Orsøkin er, at lutfalsliga fleiri búeindir eru komnar í høvuðsstaðarøkinum.

Mynd 5 vísir, hvussu nógvar nýggjar búeindir áttu at verði gjørdar afturat í tíðarskeiðnum 2013- 2020, fyri at talið av íbúgvum per búeind skuldi verið tað sama sum í 2012.

Vit síggja at í 2017 manglaðu áleið 160 búeindir í Eysturoynni og áleið 300 í Tórshavn. Talið á manglandi búeindum í 2020 var í Eysturoynni áleið 360 og í Tórshavn 430 búeindir. Hetta merkir, at talið á manglandi búeindum er vaksið áleið 125% í Eysturoynni og áleið 43% í Tórshavn síðani 2017.